Podział majątku wspólnego

Definicja majątku wspólnego

Na wstępie celem zarysowania tematu należy odpowiedzieć na pytanie czym tak naprawdę w świetle polskiego prawa jest majątek wspólny i jakie składniki majątkowe do niego wchodzą.

Definicja majątku wspólnego zawarta jest w art. 31. § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
4. kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie ZUS;
5. środki zgromadzone na koncie oraz subkoncie Ogólnoeuropejskiego Indywidualnego Projektu Emerytalnego każdego z małżonków.

Definicja majątku osobistego

Z kolei zgodnie z art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
2. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3. prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom. Chodzi tu w szczególności o prawa majątkowe wynikające z umowy spółki cywilnej;
4. przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków; „Zaspokojeniu osobistych potrzeb wyłącznie jednego z małżonków służą przede wszystkim rzeczy, które zgodnie ze swoim przeznaczeniem zaspokajają normalnie potrzeby tylko jednej osoby, jak np. odzież, zegarek, przedmioty ortopedyczne, okulary, aparat słuchowy, pojazd inwalidzki niezbędny dla małżonka będącego inwalidą itp. Nie chodzi tu jednak tylko o zaspokojenie potrzeb niezbędnych, toteż do tej kategorii przedmiotów zalicza się także rzeczy służące zaspokojeniu osobistych potrzeb estetycznych lub zainteresowań itp., jak np. przedmioty ozdobne, sprzęt wędkarski czy sprzęt sportowy. Jednak na ogół przyjmuje się, że nie można do omawianej kategorii zaliczyć takich przedmiotów, których rodzaj, rozmiar i znaczna wartość wskazują na to, iż w istocie stanowią one lokatę kapitału bądź też celem ich zgromadzenia jest osiągnięcie zysku (zob. m.in. J. Winiarz, Małżeńskie stosunki majątkowe, s. 65). „
5. prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie. Ze stosunków prawnorodzinnych do kategorii takich praw niezbywalnych należy zaliczyć prawo do alimentów, a ze stosunków normowanych przepisami Kodeksu cywilnego – w szczególności użytkowanie (art. 254 KC), służebności osobiste (art. 300 KC) i przysługujące jednemu z małżonków prawo dożywocia (art. 912 KC);
6. kwoty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8. przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
9. prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

Sposoby podziału majątku wspólnego

Następną istotną kwestią jest to na jaki moment ustala się skład majątku wspólnego. Otóż, w sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej skład majątku wspólnego ustala się według chwili ustania wspólności majątkowej, a jego wartość według stanu i cen w chwili dokonywania podziału. Moment na który ustalane są składniki majątku wspólnego, tj. data uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. 

Skoro wiadomo już co wchodzi w skład majątku dorobkowego małżonków i na który moment się go ustala, istotne pozostaje rozróżnienie sposobów podziału majątku.

Podziału majątku można dokonać w oparciu o umowę, bądź po przeprowadzeniu postępowania sądowego. Optymalnym rozwiązaniem jest podział całego majątku i taki preferowany jest w drodze sądowej. Natomiast umownie można dokonać częściowego podziału majątku. Umowa o podział majątku musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego, jeśli w skład majątku wchodzą prawa do nieruchomości.

Jeśli chodzi o podział sądowy, to w pierwszej kolejności Sąd rozważa, czy można dokonać podziału w naturze. Przykładowo można tu wskazać sytuację, w której byli małżonkowie mają wspólny dom i żadne z nich nie chce, bądź nie może się wyprowadzić. Sąd może dokonać wówczas podziału w ten sposób, że jeden z byłych małżonków zamieszkiwać będzie na piętrze, a drugi na parterze nieruchomości.

Drugim, najbardziej popularnym rozwiązaniem jest podział poprzez przyznanie takich rzeczy jak nieruchomości, czy samochody jednej ze stron, z obowiązkiem spłat na rzecz drugiej. Zdarzają się sytuacje, gdy obie osoby chcą zachować mieszkanie. Wówczas Sąd bierze pod uwagę takie kryteria jak m.in. fakt zamieszkiwania z jednym z małżonków wspólnych małoletnich dzieci, bądź sytuacja majątkowa (szybsza możliwość spłaty na rzecz drugiego z małżonków).

Trzeci sposób podziału to sprzedaż egzekucyjna składników majątku przez komornika sądowego. Dochodzi do niej np. w sytuacji, gdy żadne z małżonków nie chce danego składnika przejąć.

Pomoc adwokata w sprawie o podział majątku oraz koszty

W mojej ocenie do prowadzenia sprawy o podział majątku przed sądem wskazane jest korzystanie z usług profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata lub radcy prawnego. Sprawy o podział majątku wspólnego często są skomplikowane i czasochłonne. Zwłaszcza, gdy majątek jest spory, a antagonizmy między stronami nadal znaczne. Dobry adwokat do sprawy o podział majątku wspólnego podpowie nam jak uzyskać jej najlepsze rozwiązanie.

Nasza Kancelaria najczęściej prowadzi podobne sprawy w Chorzowie, Świętochłowicach (które należą do właściwości Sądu Rejonowego w Chorzowie), Katowicach, Rudzie Śląskiej oraz w Siemianowicach Śląskich.

Z kolei w kwestii wynagrodzenia adwokata za prowadzenie sprawy, to trzeba wskazać, że każda Kancelaria ma swój model ustalania honorarium za prowadzenie sprawy – czy to w oparciu o stawkę godzinową, ryczałtowa, mieszaną. Za bazę do ich ustalenia uznaje się stawki wynikające z Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 z późn. zm.), gdzie w myśl § 2 w przypadku spraw o zapłatę stawki minimalne wynoszą przy wartości przedmiotu sprawy:

1. do 500 zł – 90 zł;
2. powyżej 500 zł do 1500 zł – 270 zł;
3. powyżej 1500 zł do 5000 zł – 900 zł;
4. powyżej 5000 zł do 10 000 zł – 1800 zł;
5. powyżej 10 000 zł do 50 000 zł – 3600 zł;
6. powyżej 50 000 zł do 200 000 zł – 5400 zł;
7. powyżej 200 000 zł do 2 000 000 zł – 10 800 zł
8. powyżej 2 000 000 zł do 5 000 000 zł – 15 000 zł;
9. powyżej 5 000 000 zł – 25 000 zł

Wartość przedmiotu sporu (roszczenia) w sprawie o podział majątku ustalany jest jako suma wszystkich podlegających podziałowi składników majątku .

W kwestiach finansowych Kancelaria Adwokata Bartłomieja Górczyńskiego stara się podchodzić do każdego Klienta z wolą udzielenia pomocy prawnej, także przy uwzględnieniu trudniejszych sytuacji życiowych, dopuszczając chociażby płatność ratalną.

FAQ

Czy podział majątku byłych małżonków musi odbywać się poprzez Sąd?

Nie. Istnieje możliwość zawarcia umowy w tej kwestii. Jeśli w skład majątku wchodzi nieruchomość, to wówczas wymagana jest forma aktu notarialnego. W przeciwnym razie umowa może zostać zawarta w zwykłej formie pisemnej lub ustnie. Warto jednak dla celów dowodowych spisać poczynione ustalenia oraz rozporządzić w umowie całym majątkiem, tak aby nie dać przyczynku do zakładania kolejnych spraw sądowych..

Czy jest możliwość zawarcia ugody?

W sprawie o podział majątku wspólnego, podobnie jak w innych postępowaniach cywilnych, istnieje możliwość zawarcia ugody. Ugoda może zostać wypracowana albo przy udziale mediatora sądowego, albo/oraz przy zaangażowaniu pełnomocników procesowych – adwokatów/radców prawnych. Rozwiązanie to pozwala zaoszczędzić czas na prowadzenie sprawy sądowej, ale także i pewne koszty, jak np. z tytułu opinii biegłych (o ile do tej pory nie został przeprowadzony dowód z opinii).

Ile trwa sprawa sądowa o podział majątku? Jak długo się czeka?

Zależy to przede wszystkim od ilości składników majątku wspólnego, stopnia skonfliktowania stron oraz tzw. mocy przerobowych sądu. W przypadku nieodległych stanowisk można zakończyć sprawę po pierwszej rozprawie. Natomiast w razie konieczności przeprowadzania rozbudowanego postępowania dowodowego, np. przy przesłuchaniu wielu świadków, dopuszczania dowodów z opinii biegłych, procesy te mogą trwać latami.

Ile wynosi opłata sądowa w sprawie o podział majątku?

Zgodnie z Ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, a dokładnie obecnym brzmieniem art. 38: 1. Opłatę stałą w kwocie 1000 złotych pobiera się od wniosku o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej. 2. Jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt podziału tego majątku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych.

Czy postanowienie Sądu w sprawie o podział majątku podlega egzekucji komorniczej ?

Postanowienie (orzeczenie) Sądu podlega egzekucji przez komornika sądowego, po opatrzeniu stosownych punktów w klauzulę wykonalności. Wybór komornika i współpraca z Kancelarią Komorniczą, odpowiednia konstrukcja wniosku o wszczęcie egzekucji oraz monitorowanie jej przebiegu zwiększa szanse skutecznego wyegzekwowania orzeczenia. Adwokat w sprawie o podział majątku wspólnego także bardzo pomaga na tym jakże istotnym etapie sprawy.

Bartłomiej Górczyński - Adwokat Chorzów ul. Wolności 45 (centrum), tel. 660 566 893